Writing from a blank mind..!

कोल्हाट्याचं पोरं...! "किशोर शांताबाई काळे" यांचे आत्मचरित्र 'कोल्हाट्याचं पोर' आज एका दिवसात वाचुन पूर्ण केले... नृत्य ही कला बाईच्या जीवनातील अडथळे कसे दुर करते,सोबतच वेळोवेळी हीच कला तिच्या जीवनाची कशी फरफट करते हे दुःखद वास्तव 'कोल्हाट्याचं पोर' या आत्मचरित्रातून कोल्हाट्याचं पोर "किशोर शांताबाई काळे" यांनी आपल्या लेखणीतून पुस्तक रुपात लिहले आहे... शाळेत असतांना हजेरीत लावायला बापाचं नाव नाही म्हणून तिथं किशोर आपल्या आईचं नाव लावतो,त्याच मायेचा दुसरा लेक,दीपक आजोबाचं नाव बापाच्या जागी लिहितो..! का तर वंश चालावा अन् आपला वडिलोपार्जित व्यवसाय या नावानं ओळखला जावा म्हणुन... येथे पुरुषमंडळी आयतं बसून खातात-पितात आणि त्यांच्या मायबहिणी त्यांची हौसमौज-खाणंपिणं भागवण्यासाठी नाचगाणं करतात,मन विदीर्ण करून सोडील अशी मायलेकराची करूण कहाणी.... कोल्हाटी समाजातील ती माय जी समजदार असती,तिच्या जीवनाची भविष्यात होणारी आबळ तिला दिसते अन् ती निघून जाते एका सावकारा संगतीनं,मोठ्या मुश्कीलीनं ती या जित्यापणी मरणाला मुकली जाते खरी,परंतु मानलेल्या नवर्‍याकडे...

मला उध्वस्त व्हायचंय..! मला उध्वस्त व्हायचंय..! "मला उध्वस्त व्हायचंय" पद्मश्री कवी दिवंगत नामदेव ढसाळ यांच्या पत्नी मल्लिका अमर शेख यांचं हे आत्मचरित्रात्मक पुस्तक.फावल्या वेळेत वाचलं अन् या पुस्तकाने अनेक अनेक प्रश्न देऊ केले,कवी नामदेव ढसाळ यांची ओळख माझ्या लेखी जी आहे ती म्हणजे विद्रोहाशी भाष्य करणारा हा एक कवी... कवी अन् दलितांच्या (हा शब्द मला इथे योग्य वाटत नाही) हक्कासाठी आपलं उभे आयुष्य देणारा विद्रोही कवी इतकीच काय त्यांच्याशी माझी ओळख.  खरतर हे आत्मचरित्र नसुन,पुरुषप्रधान समाजात स्त्रीची हेटाळणी,समाज पुरुषप्रधान संस्कृतीकडे कुठल्या नजरेने बघतो अन् तीच नजर स्त्रीला समाजात कोणत्या नजरेनं बघते यावर भाष्य करणारं हे पुस्तक.जे की खूप विवादाचे ठरलं,पण यातला वाद-विवाद कश्यासाठी होता..? हा ही एक प्रश्न मला पडला आहे...  तो वाद कवितेच्या पलिकडल्या संसारातील नामदेव ढसाळ यांच्यावर उघडपणे त्यांचा पत्नीने लिहण्यावर होता की,स्त्री बद्दल समाजात जी भावना होती ती कायम राहावी यासाठी होता,हे ही कळून चुकलं नाही.मुळात त्यांनी म्हंटल्याप्रमाणे इथे मला हे ही पटते की,एक कवी,एक च...

सध्याच्या वास्तव परिस्थितीवर भाष्य करु बघणारं "एक होता कार्व्हर" हे पुस्तक आहे.... वीणा गवाणकर लिखित एक होता कार्व्हर वाचलं अन्  सध्याच्या या वाईट परिस्थितीला मानव कीती कारणीभूत आहे हे कळुन चुकलं.मुळात पुस्तकाचा हा विषय नाही पण माझ्या नजरेतून जेव्हा मी हे पुस्तक वाचत आहे तेव्हा विचार करण्याच्या व्रृत्तीला हा काळ डोळ्यांच्या सामोरा येताना दिसला.... शतकाचा महानायक ठरवता येईल असा तो "कार्व्हर" त्याच्या संघर्षपूर्ण काळात महानायक ठरलाच पण त्यानंतर मात्र हे कसब क्वचित,हातावर मोजता येईल इतपत लोकांमध्ये दिसून आले म्हणून आजही कार्व्हर माझ्या दृष्टीने महानायक ठरतोय... आज जगाच्या पाठीवर जो देश सत्ता गाजवतो तो महासत्ता असलेला देश अमेरिकेला तिथे असलेल्या निर्जीव दक्षिण प्रदेशाला अमरत्व देणारा महामानव म्हणजेच "कार्व्हर" निष्काम कर्मयोगी हे पदवी ज्याच्या कर्तुत्वाशी जुळते असा तो  कार्व्हर... "शून्यातून विश्व निर्माण करणे" हा वाकप्रचार  ज्याला लागू पडतो तो कार्व्हर ज्याच उभ आयुष्य जगण्यासाठी असलेला संघर्ष त्याचा प्रवास हा त्या वाईट काळातही मानवत...

उन्हाच्या झळा..! सकाळ सरून दुपार येते,सूर्य आकाशाच्या मध्यावर येतो अन् मग आपसूक पावलं त्या वाटेला लागतात,जिथं माणसाच्या अस्तीत्वाच्या पुसट खुणा आजही जपून ठेवल्या जात आहे. मानवाचे अस्तित्व म्हणजे आता अस्तित्व नाही का..? तर अस्तित्व आहे पण काही शतके वर्षांपूर्वी माणूस ज्या अवस्थेत होता ते अस्तित्व आता समुळपने नष्ट झालं आहे बऱ्यापैकी,मग या अश्या त्या नष्ट झालेल्या काळाच्या काही पुसट खुणा दिसल्या की त्याबद्दल जाणून घेण्याच्या ओढीने नकळत ती तांड्या,वस्तीला जाणारी वाट धरली जाते... जिथं हाती काही लागणारं नाही पण माणूस म्हणून आजवर जगत असल्येल्या,त्या एका समाजाशी नव्याने आपली ओळख होते.जिने आपल्याला आपल्या देशाची पूर्वापार चालत आलेल्या संस्कृतीचे दर्शन घडवले.... उन्हाच्या काहिलीत,लाल मातीच्या फुफाट्यात पावलं तांड्याची वाट जवळ करत असतात.वाळून गेलेलं तन,अधूनमधून रस्त्याने झुकलेल्या बोडक्या बाभळी ज्या उन्हाच्या या ताफ्यात वाळून गेल्या अन् काट्यानिशी झडू लागल्या.उन्हाच्या झळांनी बोडक्या बाभळीला लगडलेली पिवळी धम्मक फुलं भर रस्त्यावर सडा पडल्यागत चहूकडे उडत आहे,आसमंतात कोऱ्यालख्ख उन्हाचा ट...

फुलांची कविता झाली..! फुलांनी वाहत्या पाण्यात वाहणं शिकुन घ्यावं आता, दरवळास त्याच्या हुंगले कित्येक जणांनी, करार आयुष्याशी जगण्याचा त्यांनी करून घ्यावा आता..! भ्रमर तो फिरतसे गुलकंदाची ओढ त्यास आता, गंध कित्येक शोषले परागकणांशी, भरारी घेण्या पंख त्याचे आसमंताशी धजावती आता..! रुळले न रुळावे फुलझाडांनी आता, अभिषेक तो व्यर्थ न व्हावा, फुलांचा संगतीचा पानांशी व्यवहार मात्र आता..! हीतगुज फुलांशी घालू मी बघतो आता, झाडांनी नाकारले मज देण्यास, झाडांनी देण्याचा अन् मी घेण्याचा करार संपला आता..! फुलांशीच लगट ही करायची होती आता, संवाद पांकळ्यांशी नेहमीचाच होता, बिखरले बहुत काही अन्  झाडांनी स्विकारले माझ्याशिवाय जगणे आता..! फुलांनी वाहत्या पाण्यात वाहणं शिकुन घ्यावं आता, दरवळास त्याच्या हुंगले कित्येक जणांनी, करार आयुष्याशी जगण्याचा त्यांनी करून घ्यावा आता..! Written by, Bharat Sonawane.

Book's..!!! जागतिक पुस्तक आणि कॉपीराइट दिन..! जागतिक पुस्तक आणि कॉपीराइट दिन दरवर्षी २३ एप्रिल रोजी साजरा केला जातो.वर्ल्ड बुक कॅपिटल २०२० मलेशियाची राजधानी असलेलं क्वालालंपूर आहे.युनेस्को आणि त्यासंबंधित संस्था जगभरात जागतिक पुस्तक दिन साजरा करतात,लोकांमध्ये वाचनाची सवय वाढवणे आणि जगभरातील लेखक आणि पुस्तकांचा सन्मान करणे हे या दिवसाचे मुख्य उद्दीष्ट आहे. विल्यम शेक्सपियर, मिगुएल सर्व्हंटिस आणि इंका गार्सिलोसो यांच्यासह जगातील ख्यातनाम व्यक्तींचा या दिवशी मृत्यू झाला. त्यांना श्रद्धांजली वाहण्यासाठी, युनेस्कोने २३ एप्रिलला जागतिक पुस्तक दिन म्हणून घोषित केले. हा दिवस पहिल्यांदा २३ एप्रिल १९२३ रोजी स्पेनमधील पुस्तक विक्रेत्यांनी साजरा केला. स्पेनमध्ये मिगेल डे सर्व्हांटिसच्या स्मरणार्थ हा दिवस साजरा करण्यात आला. त्यानंतर १९९५ मध्ये पॅरिसमध्ये युनेस्कोची सर्वसाधारण सभा झाली, ज्यात जगभरातील लेखकांना आदर आणि श्रद्धांजली वाहण्यासाठी आणि पुस्तकांमध्ये रस निर्माण करण्यासाठी जागतिक पुस्तक दिन प्रत्येक वर्षी साजरा केला जाईल असा निर...

 मनाचे स्वगत..!   दुपार सरून संध्याकाळ येते सूर्याला अस्ताला जातांना बघणे होते, रस्त्यावरची माणसेकम वाहनांची वर्दळही डोळ्यात साठवत राहतो.सध्या खिडकीच्या आत असलेल्या विश्वातील जग अन् खिडकी बाहेर दिसणारं विश्व यातील तफावत जाणवू लागली आहे... पक्षांच ऊंच आकाशात मुक्तपणे सैर करणं आता अंगावर यायला लागलंय,होय अंगावर यायला लागलंय.कारण आता सर्वच खुप वेगळ्या पध्दतीनं नजरेसमोर दिसु लागलंय,ऐरवी आकाशात मुक्तपणे सैर करणारे पाखरं आपण पिंजय्रात कैद करून ठेवत होतो.पण काळ बदलला अन नियतीनं,निसर्गानं माणसाला त्याची जागा दाखवुन दिली.माणुस चार भिंतीच्या आत स्वत:हुन बंदिस्त झाला अन मानवाने पिंजय्रात ठेवलेली पाखरं मात्र आसमंतात मुक्तपणे सैर करू लागले... दिवसभर काय करावं..? हा एकच प्रश्न सतावत असतो घरात जे काही आहे ते सर्व वाचुन झालंय,बय्राच गोष्टी शिकण्यासारख्या होत्या त्या शिकुन झाल्या आहेत.दिवसभर नजर रस्त्याला लागुन असते,येणारा जाणारा एक अर्धा ओळखीचा की अनोळखीचा मनाच्या प्रश्नाला उत्तरं देऊन मनही आता थकलं आहे... गेलेली वेळ पुन्हा येत नसते हे मनाला कळते आहे,तरी हतबल होवुन मनाच्या विरोधात...

Education आणि बरच काही..! कॉलेजवयीन मुलांची होणारी मनाची द्विधा मनस्थिती,सोबतच वाढणारा मानसिक तणाव अन् बरच काही जे समोर जरी सर्व नॉर्मल दिसत असलं तरी आतल्या आत मनाला त्रास देणारं आहे.मुलांना नैराश्येच्या गर्तेत झोकवणारे आहे. आज हा एक नवीन विषय घेऊन लिहण्याचा प्रयत्न करतो आहे,Actually या विषयावर आता लिहायला लागतंय हेच खुप काळजी घेणारं अन् विचार करायला भाग पाडणारे आहे... त्याला कारण कोरोनाचा दिवसेंदिवस वाढत असणारा प्रार्दुभाव किंवा इतर बरेचसे कारणे,बंद-चालु होणारी कॉलेजेस,ऑनलाईन लेक्चर चालू असले तरी बऱ्याच गोष्टी न समजता डोक्यावरून जात आहेत.आपण ज्या Stream मध्ये शिकतो आहे त्यात कुठलाही अभ्यास नसतांना फक्त अन् फक्त ऑनलाईन परीक्षेच्या माध्यमातून पास होवुन पुढील वर्गात झालेली आपली बढती.ऑनलाईन माध्यमातून होणाऱ्या परीक्षेत चांगल्या गुणांनी उत्तीर्ण होणे... परंतु आता पुढे काय,जेव्हा कुठल्याही interview साठी आपण जाणार आहोत,तिथे काय होणार तिथे विचारली जाणारी प्रश्न अन् मग आपल्याला उत्तरे न येत असल्यामुळे होणारी आपली वाईट अवस्था.साहजिक आहे यात कोणाचीच चुक नाहीये पण कुठेही नोकरी करण्या...

पितळखोरा लेणी भ्रमंती..! बौद्ध पौर्णिमाला पितळखोरा लेणी भ्रमंतीस निघालो की आपसुकच मन एका वेगळ्या विश्वात घेऊन जात असते,काय हवं आहे..?,कश्यासाठी आलोय..?  या प्रश्नांना मग उत्तरं नसतात पण सर्व बघुन जेव्हा परतीच्या वाटेला लागतो तेव्हा मात्र एका प्रश्नाचं उत्तर मिळालेलं असतं की,येथुन पुन्हा आपल्या परतीच्या मार्गाला जाण्यासाठी सोबतीला काय घेऊन जायचं आहे..? गेली काही दिवस म्हणा किंवा आता वर्षच म्हंटले तरी चालेल पितळखोरा लेणीला भेट दिलेली नाहीये अन् त्यामुळे मनाची होणारी चिडचिड सहज लक्षात येत आहे. तर चला आज माझ्या प्रिय पितळखोरा लेणी भ्रमंतीबद्दल लिहण्याचा हा छोटासा प्रयत्न... भ्रमंती करणे हा माझा विकपॉईंट आहे,म्हणजे असं मनसोक्त भटकायला मला सोबतीला मित्र असायलाच हवे असे नाही,एकटेही मी मनाला वाटले तेव्हा भटकायला बाहेर पडतो,कधीतरी मित्र असतात ते सर्व माझ्या सारखेच भटके अतरंगी आहेत.मग काय बऱ्यापैकी आमचं जुळून येतं,पण जसंजसं मोठं होत गेलो तसे कामाच्या व्यापात जो तो आपापल्या कामात व्यस्त झाला अन् मग हे एकट्याने फिरण्याचं वेडंखुळ डोक्यात भरले.... तर भटकंती सुरू झालेली असते काळ्या,भु...

धोंड्याईचा गाव... (भाग -३) धोंड्याईनं दिलेली पिठल्याची ताटली घेऊन मी घराच्या वाटेनं निघालो होतो,तिच्या डोळ्यातुन येणाऱ्या आसवांना सावरत तिनं घरात पडलेला भांड्यांचा गराडा बाहेर अंगणात आणला.रांजणातून जगाने पाणी घेऊन,चुलीतल्या राखेनं भांडे घासुन,ती हिसळत राहीली. तिच्या डोक्यात काय विचार चालू होता कळायला सीमा नव्हत्या,मनाशीच मनचे काहीतरी पुटपुटत तिचे भांडी घासणे चालू होते... भांडे घासण्याचा आवाज ऐकुन शेजारची धुरपता काकु धोंड्याईच्या अंगणात येऊन बसली,अंगणात मोकळं असल्या कारणाने लिंबाच्या झाडांच्या फांद्यांचा अंगणात वाऱ्याच्या सोसाट्याने आवाज येत होता,जो अंगाला बोचनारा अन् काटे आणणारा होता... धुरपता काकु नवार पातळ सावरत अंगणात बसली अन् धोंड्याईशी गप्पा झोडू लागली,धोंड्याईचां लेवुक गावाला जावून आठ दिवस सरले होते अन् आता तिला लेकाची आठवण येऊ लागली,हे तिच्या बोलण्यातून जाणवू लागलं होतं. सांच्याला माझ्याशी नातवाच्या विषयी बोलणं झाल्यापासून धोंड्याईच्या काळजात ध्धस्स झालं होतं... कधी एकदा तिचा लेवक घरी येतो असं तिला वाटत होतं,तिचं धुरपता काकुच्या बोलण्याकडे कम अन् गावच्या पल्याड असलेल...

धोंड्याईचा गाव - भाग २       धोंड्याई एका हातानं कोऱ्या चहाचा कप सावरत दुसऱ्या हाताने लांब झुबक्याची नथ सावरत चहा पित होती,चुलीचा धुर सर्व घरात मावत नव्हता,खिडकीच्या तावदानातून बाहेर पडणार धूर मला मी बसलेल्या पारावरून दिसु लागला होता... आतापर्यंत सांजचा देऊळातला हरिपाठ झाला अन् मंदिरातील माझ्या आज्याच्या वयातील म्हातारी लोकं आपापल्या घराला जाण्या वाटेला लागली होती.गावाला गावपण या शेवटच्या घटका मोजणाऱ्या वडीलबाप  माणसांमुळेच होतं,जाता जाता दगडु आज्यानं मला हटकलं अन् प्रश्न केला,काय लका कधी आलासा शहरावरून...?  अन् त्याच्या सोबतच्या आज्याला माझी ओळख करून देऊ लागला... शामराव हा रामा आणाचा मधल्या लेकाचा धाकटा लेक हायसा,कालिजाला जिल्ह्याच्या शहराला अस्तूया,मी त्यांच्याकडे बघतच आदराने मान झुकवत नमस्कार केला अन् तब्येतीची विचारपूस केली,हाल हावाल विचारपू्स झाली अन् दगडु आज्याने मला येतू लका म्हणत काढता पाय घेतला... एरवी मी नदीच्या किनाऱ्यावर बसून कधीचाच न्याहाळत असलेल्या पाण्याला अन् अलवार शांत वाहणाऱ्या पाण्याला नजरेत सामावून घेत होतो... चेहऱ्यावर खोटे भाव आ...

धोंड्याईचा गाव..! सुर्य सांजेकडे कलायला लागला तसं रानातल्या लोकांनी घराच्या वाटा धरल्या,जसजसा सुर्य अस्ताला जातो आहे तसतसा पायांचा वेग वाढत आहे.घराची लागलेली ओढ अन् घरी गेल्यावर कधी एकदा कोरा काळा चहा पिऊन पाठ घंटाभर ओसरीला लांब करू असे धोंड्याईला वाटत होतं... उतरत्या वयात वावरातले बैठे काम आता तिला सहन होत नव्हते पण आले दिवस कसेतरी ढकलायचे अन् चालू शरीराला घास कुटका खाऊन तगते जगते ठेवायचं. इतकचं काय धोंडाईच्या रोजच्या जगण्यातील दिनक्रम होता... धोंडाईने रानाचा रस्ता मागं टाकला अन् गावच्या वाटाला धोंडाई लागली,डोक्यावर रस्त्यानं चालता-चालता जमा केलेल्या काटक्यांच पेंडक घेऊन धोंडाई त्याला सावरत चालली होती. इतक्यात धोंडाईला समिणाबी आपा,अंजुम खाला अन् शांता आक्का भेटली,धोंडाईने सरपनाला सावरत शांत आक्काला पुसले... अय शांते कुठशिक गेली होती ओ माय कामाला..? शांता आक्का बोलायला लागली : अगं व माय ते लक्ष्मी आयच्या देऊळा खाल्ल्या रांनची झुंब्रा माळीन हायना तिच्या वावराले गेली होती... धोंडाई:काय काम करायला गेली होती ओ माय..? समिणाबी आपा: अरे ओ बुड्डी ओ कपास चुंनने को गयेल थे... धोंडाई:...

#Airoplaneandmeetings... निळसर छटा असलेले आकाश व सोबतीला या प्रवासात माझे अनेक सहप्रवासी असतात पण त्यांचं त्यांनाच समजत नव्हते की काय असं वाटायला लागलं होतं की,लोकं म्हणतात ते मनाचे बोल,एकाकीपण जपण्यासाठी आपण मार्ग शोधत असतो.सोबतीला Airoplane मध्ये जागाही कमी असल्यामुळे स्वताला जपण्यासाठी आपल्याला काळजी घ्यावी लागेल...   ते मला म्हणाले की मला नाही आवडत हा एकाकीपणा,सांगायचं झालं तर आता कुठे सुरु झाले होते बोलणं आपले म्हणजे थोडक्यात काय तर आम्ही सर्व आकाश मोहिमेवर पाठविले जाणार आहे.तेव्हा काही दिवसांसाठी खुप बोलायचं संवाद साधायचा आहे या माझ्या माणसांसोबत. मी तिच्याशी खुप काही बोलत असताना ते हे ही सांगुन गेले की ते ईमेल आयडी आणि पासवर्ड तयार करण्यात आलेल्या संशोधनात आपल्याला सोबतीला जाण्यासाठी संशोधनात एका सरळ रेषेत जाणारा रस्ता तयार करण्यात आलेला आहे.जोवर सर्व काही व्यवस्थित होत नाही,तोपर्यंत ते म्हणाले होते की आपल्याला खूप काळजी घ्यावी लागेल.मोहिमेसाठी आपल्याला सर्व कार्य सुरळीत पार पाडायचे आहे,मग कुठे काय तर मोहिमेवर पाठविले जाणार आहे.मग मी माझ्या परीने आंतरजालाचा अभ्या...